ای که پنجاه رفت و در خوابی!

امام علی علیه‌السلام:
«أَهْلُ الدُّنْیَا کَرَکْب یُسَارُبِهِمْ وَ هُمْ نِیَامٌ» (نهج‌البلاغه حکمت64)
«اهل دنیا همچون کاروانیانی هستند که آنان را به سوی مقصدی می‌برند و آنها در خوابند».

توضیح قطره‌ای:
حضرت در این کلام حکیمانه تشبیه جالبی درباره غافلان اهل دنیا دارد. می‌دانیم دنیا مسیر آخرت است و در این مسیر منزلگاه‌هایی است که در آنجا باید زادوتوشه برای آخرت برگرفت تا هنگامی که انسان به مقصد می‌رسد دستش خالی نباشد؛ ولی دنیاپرستانی که در تمام عمر به دنیا مشغول‌اند، همچون کسانی هستند که بر مرکب سوار و در خوابند و ساربان آنها را به سوی مقصد می‌برد.
انتهای این مسیر همان مرگ است آنها زمانی که سیلی اجل در گوششان نواخته شود از این خواب غفلت بیدار می شوند و تهی‌دست به سوی آخرت می‌روند.

مگر این چند روزه دریابی!

آن امام همام می‌فرماید:
«النّاسُ نِیامٌ فَإذا ماتُوا انْتَبَهُوا» (خصائص‌الأئمة، ص112)
«مردم در خوابند هنگامی که بمیرند از خواب بیدار می‌شوند».
ماجرای میان زندگی دنیا و آخرت همین ماجرای زندگی خواب و بیداری است. چنان‌که بعد از بیدارشدن از خواب به آنچه در آن خواب بر ما گذشته از بی‌اساس‌بودن آن متحیر شده و خیالمان آسوده و حسرت‌زده می‌‌شود. مرگ هم بیداری از این دنیا و چشم‌گشودن به حیات حقیقی است که تعجب و حسرت ما را بر آنچه بر ما گذشته و خیالاتی که ما را بر خود مشغول داشته، بر می‌‌انگیزد.
به بیان دیگر بازار «انسان‌»ها مانند تجارت‌خانه سرمایه‌دارانی است که بازارشان محدود و سرمایه‌شان نسبت به گذر زمانی که از دست می‌رود (سرمایه عمر)، کوتاه و زیان‌بار است. سرمایه اصلی همان ساعت‌ها، شب‌ها و روزهای عمر آنهاست و هرگاه در این مدت در خواب باشند سرمایه از دست می‌رود و تجارتی حاصل نمی‌شود.
به گفته شاعر (میرزای نوغانی خراسانی):
سرمایه ز کف رفت و تجارت ننمودیم            جز حسرت و اندوه متاعی نخریدیم