واژه حزب اصولاً یک واژه عربی است که در فارسی به گروه یا دسته اطلاق می‌شود. و در میان دانشمندان علوم سیاسی از تعریف واحدی برخوردار نیست. و این واژه بیشتر همراه با واژه سیاسی مطرح شده است. که در فضای سیاسی احزاب ابزاری برای پیشبرد هر چه بهتر کارها و فعالیت‌های سیاسی است.

حزب عبارت است از «گروهی سازمان یافته که برای کسب قدرت سیاسی و تحقق اهداف مادی و غیر مادی خود مبارزه می‌کنند». و به عبارت دیگر حزب عبارتست از گروهی از افراد که به منظور کسب قدرت سیاسی و تحقق آرمان‌ها و اهداف خویش سازمان یافته‌اند. 1

به طور کلی در تعریف احزاب سیاسی، گروهی را می‌توان حزب نامید که دارای چهار مولفۀ زیر باشد:

1- سازمان یافته         2- دارای ایدئولوژی           3- قانونی بودن    4- مبارزه برای کسب قدرت.

بدیهی است که فقدان هر یک از این مؤلفه‌ها، گروه را از ماهیت حزب خارج نموده و آن‌را به یک گروه غیر حزبی تبدیل می‌نماید.2

از آن‌جا که انسان‌ها دارای انگیزه‌ها، اهداف، اخلاق و مرام‌های متفاوتی هستند قطعاً این افراد با این اختلاف‌ها و تضادها نمی‌توانند در زیر مجموعه یک گروه و یا دسته جمع شوند و به اهداف خود دست یابند، بهترین وسیله و ابزاری که می‌تواند براساس انگیزه و هدف و سلیقه‌ای که دارد در قالب یکی از احزاب که با انگیزه‌ها و اهداف او هم‌خوانی و سازگاری دارد و در قالب آن می‌تواند به آن‌ها دست یابد، در حزب عضو می‌شود و فعالیت‌های سیاسی خود را سامان می‌دهد. البته نکته‌ای که نباید از آن غافل ماند این که فعالیت سیاسی احزاب هنگامی معنا و جایگاه خود را می‌یابد که آزادی سیاسی در فضای جامعه حاکم باشد. زیرا بدون آزادی سیاسی فعالیت احزاب امکان پذیر نخواهد.

زیرا خداوند انسان را آزاد آفریده و او موظف است در سرنوشت خود دخالت کند و در نتیجه آزادی حق مشروع اوست. و لازمه آزادی سیاسی حق انتقاد است و حق تشکیل گروه و حزب سیاسی است. و حزب سیاسی در سایه آزادی سیاسی معنا می‌یابد. در پناه چنین حق مشروعی است که می توان جهان رو به رشد نهاد و یکی از بزرگ‌ترین تمدن‌های جامعه بشری پایه ریزی کرد.

جامعه‌ی بدون احزاب سیاسی، جامعه ایستاده و مرده است که زمینه‌های رشد و پویایی در آن می‌خشکد. و احزاب در جامعه باعث پویایی و رشد فکری و آگاهی مردم نسبت به فضای سیاسی موجود خواهد شد.

و این آگاهی و رشد، آن‌ها را در فعالیت‌های سیاسی جامعه دخیل می‌کند و به دنبال حمایت از نقطه قوت‌های دولت خواهند بود و از طرفی نقطه ضعف‌های دولت را به آن‌ها گوشزد می‌نماید و باعث رشد دولت می‌گردد.

ادامه دارد: