علل سقوط جامعه
امیرالمؤمنین على علیه السلام:
« جَاهِلُکُمْ مُزْدَادٌ وَ عَالِمُکُمْ مُسَوِّفٌ » (نهج البلاغه حکمت 283)
« (شما چگونه جمعیتى هستید که) افراد نادانتان پیوسته بر اعمال خلاف خود مى افزایند و دانشمندانتان امروز و فردا مى کنند. »

توضیح قطره‌ای:
امام علیه‌السلام در این سخن حیکمانه، عالم و جاهل را هر دو خطاکار دانسته و در این بیان زیبای خود که جنبه گله و اظهار ناراحتى از مردم آن زمان و اطرافیانش دارد و در عین حال بر بسیارى از مردم این عصر و زمان نیز صادق است.
آنها که نادانند براثر نداشتن بصیرت به راه خلاف افتاده اند و آنهایى که عالم هستند گرفتار تردید و ضعف در تصمیم گیرى و اراده هستند و به همین دلیل جامعه از درون تهى شده است. این در حالى است که عالمان باید اسوه باشند و راه تهذیب نفس و اصلاح جامعه را به مردم نشان دهند و جاهلان نیز باید از نور علم عالمان بهره گیرند و در مسیر اصلاح خویش و جامعه خود باشند.
امام باقر علیه السلام مى فرماید: «إِیَّاکَ وَالتَّسْوِیفَ فَإِنَّهُ بَحْرٌ یَغْرَقُ فِیهِ الْهَلْکَى» (بحارالانوار ج 75 ص164) «از تسویف بپرهیز که دریایى است که گروه (زیادى) در آن غرق مى شوند».
خدای سبحان در مورد وسوسه هاى شیطان نسبت به گنهکاران مى گوید: «یَعِدُهُمْ وَیُمَنِّیهِمْ وَمَا یَعِدُهُمُ الشَّیْطَانُ إِلاَّ غُرُورًا» (نساء120) «شیطان به آنها وعده‏ها(ى دروغین) مى‏دهد؛ و به آرزوها، سرگرم مى‏سازد؛ در حالى که جز فریب و نیرنگ، به آنها وعده نمى‏دهد.»
یکى از خطرناک ترین وسوسه هاى نفس و شیطان مسئله «تسویف» است؛ یعنى انسان به اشتباهات و خطاهاى خود واقف مى شود؛ ولى پیوسته امروز و فردا مى کند تا فرصت ها مى گذرند. یا اسباب اطاعت فراهم است؛ ولى در استفاده از آن تأخیر مى اندازد تا فرصتها از دست مى روند.
این سخن امام حکایت امروز جامعه ماست که سرچشمه همه این مصائب و بدبختى ها انحرافاتى است که برخی از مناصب و مدیریت های مهم به افراد نالایق و ناصالح سپرده شده است. به گونه ای که گروهى مست مال و ثروت شده اند و کار جامعه به جایى رسیده که جاهلان، غرق گناه گشتند و عالمان، بى اراده و فاقد تحرک گردیده اند و در مقابل این همه چپال و غارت بیت المال سکوت پیشه کرده اند.