نتیجه ترس و کم رویی
امیرالمؤمنین على علیه السلام:
« قُرِنَتِ الْهَیْبَةُ بِالْخَیْبَةِ وَ الْحَیَاءُ بِالْحِرْمَانِ»  (نهج البلاغه حکمت 21  )
«  ترس (نابجا) با ناامیدى مقرون ، و کم رویی با محرومیّت همراه است»

توضیح قطره ای:
امام علیه السلام در این سخن حکیمانه به دو نکته مهم اشاره می کند.
در نکته اول می فرماید: «ترس (نابجا) با نامیدی همراه است». بدون شک ترس از عوامل و اشیای خطرناک، حالتی است که خداوند در انسان برای حفظ او آفریده است. هنگامی که حادثة خطرناکی رخ می دهد یا موجود خطرناکی به انسان حمله می کند و خود را قادر بر دفاع نمی بیند ترس بر او غالب می شود و خود را به سرعت از صحنه دور می سازد این گونه ترس منطقی و موهبت الهی برای حفظ انسان از خطرات است.
ولی ترس نابجا که ناشی از توهم و ضعف نفس یا عدم مقاومت در مقابل مشکلات باشد به یقین مذموم و نکوهیده است و این گونه ترس هاست که انسان را از رسیدن به مقاصد عالی باز می دارد.
در نکته دوم می فرماید: «کم رویی با محرومیت همراه است». حیاء مانند هیبت دو معنای ارزش و ضدارزش دارد؛ حیای ارزشمند آن است که انسان از هر کار زشت و گناه و آنچه مخالف عقل و شرع است بپرهیزد و حیای ضدارزش آن است که انسان از فراگرفتن علوم و دانش ها  و یا سؤال کردن از چیزهایی که نمی داند یا احقاق حق در نزد قاضی و جز او اجتناب کند، همان چیزی که در عرف از آن به کم روییِ ناشی از ضعف نفس تعبیر می شود.
در حدیثی از پیامبر اکرم(ص) می خوانیم: «الحَیاءُ حَیاءَانِ، حَیاءُ عَقلٍ وَحَیاءُ حُمْقٍ، فَحَیاءُ العَقلِ هُوَ العِلمُ وَحَیاءُ الحُمقِ هُوَ الجَهلُ» (اصول کافی ج2 ص106، حح6) «شرم و حیا دوگونه است حیای عاقلانه  حیای احمقانه؛ حیای عاقلانه از علم سرچشمه می گیرد و حیای احمقانه از جهل».
-