حلم و شکیبایی
امیرالمؤمنین على علیه السلام:
«وَ الْحِلْمُ فِدَامُ السَّفِیهِ» (نهج البلاغه حکمت 211 )
«حلم و شکیبایى دهان بند بىخردان است»
توضیح قطره ای:
امام(علیهالسلام) در دومین جمله از این مجموعه اندرزهاى حکیمانه (حکمت211) به بحث حلم در برابر بیخردان اشاره مینمایند.
«حلم» به معنای خویشتنداری، به هنگام غضب و عصبانیت است.
«فدام» به معناى دهانبند است.
در مورد عکسالعمل در مقابل سخنان ناموزون سفیهان و ایرادهاى بىدلیل آنان و توقعات بىجاى آنها در قرآن و احادیث دستور به حلم داده شده است.
امام (علیهالسلام) در اینجا تعبیر زیبایى را به کار برده و آن تعبیر «فدام» و دهانبند است. گاه حیواناتى را که گاز مىگیرند یا غذاهایى را که نباید بخورند مىخورند دهانبند مىزنند. بهترین راه مقابله با سفیهان استفاده از دهانبندِ حلم است و گرنه گفتن یک جمله در برابر آنها گاه سبب مىشود ده جمله ناموزون دیگر بگویند و اضافه بر آن، انسان با این گفتگو هم سطح آنها قرار مىگیرد و ارزش خود را از دست مىدهد.
در حدیثی امام صادق (علیهالسلام) مىفرماید: «إنَّ مَنْ جاوَبَ السَّفیهَ وَکافَئَهُ قَدْ وَضَعَ الْحَطَبَ عَلَى النّارِ» (بحارالانوار ج68 ص422) «کسى که با سفیه مقابله کند و پاسخ او را بدهد گوئى هیزم بر آتش مىنهد».
در حدیث دیگرى که از امیرمؤمنان(علیهالسلام) در غررالحکم نقل شده است مىخوانیم: «اَلْحِلْمُ حِجابٌ مِنَ الاْفاتِ» «حلم حجابى در برابر آفتهاست » (یکی از آفتها، مزاحمتهای سفیهانه است).