مبانی سیاست در اسلام 3

قسمت اول

3. ولایت و حکومت فقیهان:

ولایت تشریعی پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) و امام معصوم(علیه‌السلام) سه شأن در بر دارد: مرجعیت دینی (ولایت تفسیری)، قضاوت (ولایت قضایی) و زعامت و رهبری (ولایت سیاسی).

بر اساس اعتقادات شیعه، پس از شهادت امام حسن عسکری(علیه‌السلام) در سال 260ق دوران غیبت فرا رسید و حکمت الهی بر این تعلق گرفت که آخرین حجت حق مهدی موعود(عج‌الله‌تعالی‌فرجه) از دیده‌ها غایب شود.

دوره غیبت صغری از سال 260ق تا 329ق ادامه یافت که در این مدت چهار تن1 از عالمان و وارسته و مورد وثوق امام زمان(عج‌الله‌تعالی‌فرجه) – نواب خاصه- واسطه بین آن حضرت و مردم بودند با درگذشت آخرین نایب خاص، دوره غیبت کبری آغاز شد. در این دوره، مقام نیابت و جانشینی امام(علیه‌السلام) به صورت عام بر عهده فقیهان جامع الشرایط قرار داده شد و از آن جا که منصب نیابت به شخص خاص تعلق نگرفته و بر اساس اوصاف: فقاهت، عدالت و ... می‌باشد «نیابت عامه» نام گرفته است.

بنابراین نتیجه‌گیری می‌کنیم که فقیهان نیابت عامه دارند که تمام شؤونات سیاسی و مرجعیت دینی امام معصوم(علیه‌السلام) را به نحو احسن انجام دهند. امام خمینی(رحمةالله)   با چند مقدمه، این مسأله را اثبات می‌کند:

مقدمه اول: اسلام فقط عبارت از احکام عبادی نیست بلکه در زمینه مسائل اقتصادی، مالیاتی، جزایی، حقوقی، دفاعی، معاهدات بین‌المللی و ... نیز مقرراتی را در بردارد.2

مقدمه دوم: احکام اسلام نسخ نشده و تا قیامت باقی است.

مقدمه سوم: اجرای احکام اسلام جز از طریق تشکیل حکومت ممکن نیست، زیرا حفظ نظام جامعه اسلامی از واجبات مؤکد و اختلال امور مسلمانان ازامور ناپسند است. حفظ نظام، جلوگیری از اختلال و هرج و مرج و حفاظت از مرزهای کشور اسلامی در مقابل متجاوزین که عقلاً و شرعاً واجب است، جز با والی و حکومت میسر نیست.3

مقدمه چهارم: به اعتقاد شیعه، امامان معصوم پس از پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) والیان امر بوده و همان ولایت عامه و خلافت کلی الهی را دارا بوده‌اند.

مقدمه پنجم: دلیل لزوم حکومت و ولایت در زمان غیبت همان دلیل لزوم ولایت امامان معصوم (علیهم ‌السلام) است.4

مقدمه ششم: عقل و نقل متفق‌اند که والی باید عالم به قوانین، عامل در اجرای احکام و با کفایت در ادارة جامعه باشد.5

نتیجه: امر ولایت به ولایت فقیه عادل باز می‌گردد و اوست که برای ولایت بر مسلمانان صلاحیت دارد. اقدام به تشکیل حکومت و تاسیس بنیان دولت اسلامی به نحو وجوب کفایی بر همه فقهای عادل واجب است.

تمامی مقدمات ششگانه از واضحات بوده، جای هیچ تردیدی در آن‌‌ وجود ندارد. نتایج روشنی که از این برهان گرفته می‌شود عبارتست از:

1. ضرورت حکومت اسلامی در زمان غیبت

2. ثبوت اصل ولایت فقها

3. ثبوت اطلاق ولایت فقها

 رونوشت:

1. نواب خاص عصر غیبت صغرا به ترتیب: عثمان بن سعید عمروی، محمد بن عثمان، حسین بن روح نوبختی، علی بن محمد سمری بودند.

2. امام خمینی، کتاب البیع، ج2، ص460.

3. همان ، ص461.

4. همان، 461-464.

5. همان، ص464-465؛ نهج‌البلاغه، خطبه 131.